VB biên dịch
Đây là phiên bản cực đoan của chế độ dinh dưỡng “low-carb” (ít tinh bột): tất cả các món có nguồn gốc thực vật đều bị gạch tên khỏi thực đơn. Chỉ còn lại thịt, trứng và sữa. Thậm chí có người gần như chỉ ăn các loại thịt đỏ (red meat).
Những người ủng hộ cho rằng kiểu ăn uống này có thể giúp giảm cân nhanh, da đẹp lên, nhẹ bụng hơn và thậm chí có thể đẩy lùi các bệnh tự miễn dịch. Nhưng cần lưu ý là những công dụng đó vẫn chưa có nghiên cứu khoa học nào chứng minh. Cũng có người theo đuổi cách ăn này vì tin rằng họ đang “quay về với cội nguồn,” bắt chước theo “cách ăn của tổ tiên,” chỉ ăn thịt của những con vật họ săn bắt được mà vẫn sống khỏe mạnh.
Thế nhưng, so sánh này có phần khập khiễng. Ngành công nghiệp thịt ngày nay và toàn bộ hệ thống lương thực trên toàn thế giới đã khác xa thời tiền sử rất nhiều. Theo ước tính của Liên Hiệp Quốc, khoảng 1/3 lượng khí nhà kính toàn cầu là từ ngành thực phẩm, và việc tiêu thụ thịt chính là tác nhân lớn nhất.
Tuy được lan truyền rộng rãi trên Instagram và TikTok, chế độ dinh dưỡng toàn thịt (meat-only diets) vẫn chỉ là một trào lưu nhỏ. Phúc trình năm 2023 của Good Food Institute cho biết gần 60% các gia đình ở Hoa Kỳ vẫn mua các loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật, và số người theo chế độ dinh dưỡng linh hoạt (flexitarian, kết hợp từ chữ ‘flexible’ và ‘vegetarian’) đã tăng gấp đôi trong thập niên qua.
Vậy thực hư ra sao khi ta từ bỏ hoàn toàn các loại rau củ, tinh bột và chỉ ăn thịt?
Khi chỉ ăn thịt, đường ruột của chúng ta sẽ ra sao?
Thay đổi rõ nhất mà nhiều người cảm nhận được chính là ở hệ tiêu hóa: bớt đầy hơi, chướng bụng, vòng eo cũng trở nên thon gọn hơn. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu lâu dài nào chứng minh lợi ích sức khỏe của chế độ dinh dưỡng này, nên phần lớn những gì được chia sẻ vẫn chỉ mang tính suy đoán.
Khi không còn carbohydrate, cơ thể sẽ đốt cháy nguồn năng lượng dự trữ là glycogen trong bắp thịt và gan. Quá trình này khiến cơ thể mất nước, tạo ra hiệu ứng giảm cân nhanh chóng trong giai đoạn đầu, nhưng chủ yếu là giảm nước chứ không phải giảm mỡ. Sau đó, cơ thể bước vào trạng thái ketosis, chuyển sang dùng chất béo làm nguồn năng lượng chính. Trạng thái này làm giảm cảm giác đói và tăng cảm giác no. Đây là lý do tại sao nhiều người cảm thấy nhẹ nhõm, gọn gàng và ít đói hơn trong vài tuần đầu tiên.
Bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa Wendi LeBrett cho biết: “Không hiếm trường hợp người ăn toàn thịt thấy nhẹ bụng, ít bị đầy hơi.” Tuy nhiên, nguyên nhân có thể không phải do không ăn rau, mà là do họ không ăn các chất xơ dễ lên men, đặc biệt là thực phẩm chứa FODMAP (viết tắt của Fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides và polyols, nhóm carbohydrate dễ lên men) thường dễ làm một số người thấy khó chịu.
Theo một nghiên cứu năm 2022, ăn ít FODMAP giúp cải thiện rõ rệt tình trạng đau bụng, đầy hơi và rối loạn tiêu hóa ở người bị ruột kích thích chuyển động (irritable bowel syndrome). Theo LeBrett, nếu muốn đạt hiệu quả tương tự, có thể thử tránh các loại đồ ăn chứa nhiều FODMAP thay vì loại bỏ toàn bộ thực phẩm có nguồn gốc thực vật.
Tuy nhiên, chuyên gia dinh dưỡng Emily Prpa cảnh báo rằng việc cắt giảm chất xơ lâu dài khiến cơ thể dần mất khả năng tiêu hóa loại thực phẩm này. Bà giải thích: “Bạn bỏ không ăn thực vật trong một thời gian dài, rồi tới khi ăn trở lại, hệ tiêu hóa có thể sẽ phản ứng tiêu cực vì đã bị thiếu các vi khuẩn có lợi chuyên giúp tiêu hóa chất xơ. Bạn thấy khó chịu, rồi lại càng kiêng khem hơn nữa.
Prpa cũng lưu ý rằng chất xơ không chỉ tốt cho hệ tiêu hóa mà còn giúp giảm cơ nguy mắc các bệnh tim mạch, ung thư, tiểu đường, kéo dài tuổi thọ và giúp đầu óc minh mẫn. Một nghiên cứu năm 2023 đã chứng minh chế độ dinh dưỡng nhiều chất xơ giúp giảm đến 22% cơ nguy ung thư, đặc biệt là ung thư đại trực tràng (colorectal cancer).
Việc loại bỏ hoàn toàn chất xơ chẳng khác nào gỡ bỏ một tấm khiên vững chắc bảo vệ cả cơ thể lẫn tâm trí của chúng ta.
Những tổn thất vô hình khi từ bỏ thực vật
Vấn đề hệ tiêu hóa chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Khi không còn trái cây, rau củ và ngũ cốc, cơ thể sẽ thiếu hụt hàng loạt dưỡng chất quan trọng như vitamin C, chất chống oxy hóa (antioxidants) và các hợp chất phytonutrients giúp giảm viêm và bảo vệ sức khỏe lâu dài.
Ăn quá nhiều thịt cũng khiến gan và thận làm việc nhiều hơn. Gan phải chuyển đổi lượng nitrogen dư thừa thành urea để thận lọc bỏ. Quá trình này có thể gây sỏi thận và gây áp lực lên các cơ quan nội tạng.
Prpa lưu ý thêm rằng não bộ cũng có thể bị ảnh hưởng. Bà cho biết: “Ăn nhiều chất xơ từ thực vật như kiểu Địa Trung Hải không chỉ tốt cho bụng mà còn giúp cải thiện tâm trạng, giảm cơ nguy trầm uất và bảo vệ trí não.” Nghiên cứu gần đây cho thấy chế độ dinh dưỡng Địa Trung Hải giúp giảm khoảng 19% cơ nguy trầm uất. Chỉ cần tăng 5 gram chất xơ mỗi ngày cũng đã giúp giảm 5% cơ nguy mắc căn bệnh này.
Carnivore cũng không tốt cho tim
Từ lâu, các bác sĩ tim mạch đã liên tục cảnh báo về việc ăn nhiều thịt đỏ và thịt chế biến sẵn (chứa nhiều chất béo) có thể làm tăng mức LDL (cholesterol có hại), yếu tố gây bệnh tim mạch.
Một nghiên cứu năm 2021 trên hơn 180,000 người cho thấy: tiêu thụ nhiều thịt đỏ làm tăng 20% cơ nguy mắc bệnh tim mạch, tăng 53% cơ nguy lên cơn đau tim và gấp đôi cơ nguy tử vong vì tai biến.
Prpa nhấn mạnh: “Khi không có chất xơ, cơ thể mất đi công cụ thanh lọc tự nhiên để giảm bớt cholesterol có hại, bởi chất xơ giúp giữ lại chất béo và đưa ra khỏi cơ thể. Vì LDL đã được chứng minh là nguyên nhân chính gây ra bệnh tim, ăn uống theo kiểu làm tăng LDL mà lại thiếu chất xơ sẽ gây nguy hiểm cho tim mạch.”
Vì sao nhiều người vẫn ăn theo chế độ carnivore?Dù tiềm ẩn nhiều nguy hại, nhiều người vẫn thích ăn theo chế độ dinh dưỡng toàn thịt, đặc biệt là những ai thường gặp vấn đề với hệ tiêu hóa, ăn không tiêu hoặc có các triệu chứng liên quan đến bệnh tự miễn dịch.
Một số người chọn cách ăn uống này vì đơn giản và dễ thực hiện. Càng ít loại thực phẩm, họ càng thấy dễ kiểm soát tình trạng của mình. Một số khác xem đây là cách giải quyết tạm thời, hy vọng việc cắt giảm thực phẩm sẽ “tái khởi động” cơ thể.
Trong thời gian đầu, carnivore thường đem lại hiệu quả dễ thấy, nhất là với những người có thói quen ăn nhiều thực phẩm siêu chế biến (ultra-processed). Tuy vậy, hiện vẫn chưa có nghiên cứu nào chỉ ra việc ăn uống theo cách này về lâu dài có ảnh hưởng gì đến sức khỏe hay không.
Prpa kết luận: “Với tôi, điều đáng lo không nằm ở chuyện chỉ ăn thịt, mà là việc cắt bỏ quá nhiều loại thực phẩm cần thiết cho sức khỏe.”
Nguồn: “What really happens to your body when you eat only meat” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.
____________________
No comments:
Post a Comment