Nho tím - Akebia quinata

Purple Akebi Fruit

Quinhon11

Akebia quinata còn được gọi là nho tím ở nước ta, là quả của một loại cây nho hai mùa, trái dài và là thành viên của họ Lardizabalaceae. Quả màu tím đôi khi được nhìn thấy mọc hoang trong các khu rừng dọc theo sườn núi ở Nhật Bản. Ở thời điểm hiện đại, phần lớn trái Akebi tím được bán trên thị trường là loại được trồng thuần chủng và chúng đã trở thành mặt hàng đặc sản được bán cho khách du lịch, cho những người đam mê trái cây và làm quà tặng sang trọng cho bạn bè và gia đình.

Trong cộng đồng, khi quả Akebi tím chín thường là điểm đánh dấu sự bắt đầu của mùa thu và loài cây này còn được gọi là Cây nho sô cô la, ám chỉ mùi hương giống như kẹo của hoa khi nở . Từ xa xưa, Akebi tím chủ yếu được coi là loại trái cây không có tầm quan trọng về mặt thương mại ở thị trường Nhật Bản do hương vị hơi nhạt và khó bảo quản. Loại trái cây ít người biết đến này hầu như vẫn chưa được biết đến trong nhiều thập niên cho đến khi một giống cây trồng được tạo ra để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về trái cây ngoại.

Akebi màu tím là loại quả có hình trụ hoặc thuôn dài, dài trung bình 10-13 cm, Là một loại dây leo được trồng nhiều ở Nhật bản. Trái được nhìn thấy treo một cách tinh tế trên những dây leo kéo dài. Có nhiều loại quả Akebi khác nhau về kích thước và hình dáng, Có đặt điểm vỏ thường dày, xốp, hơi cứng nhưng sẽ mềm khi cuộn vắt . 

Tùy thuộc vào giống, quả có thể chuyển từ màu xanh sang tím, xám hoặc xám tím khi trưởng thành. Điều quan trọng cần lưu ý là các giống mọc trong hoang dã sẽ tự tách ra khi chín, để lộ thịt bên trong. Nhưng với các giống được thuần dưỡng, trồng trong những nông trại thì sẽ không tự tách mở khi trưởng thành. Điểm đặt biệt của việc tự tách mở sẽ giúp trái không bị hư thối. Do đó ở những nông trại , quả không tự tách vỏ được thì người ta phải canh lúc trái vừa chín tới là thu hoạch, giúp tách vỏ lấy phần ruột bên trong ra để quả không bị hư.

Bên dưới da Akebi tím, có một lớp nhân trong mờ, sền sệt có nhiều hạt nhỏ màu nâu đen, lơ lửng khắp thịt có thể ăn được. Akebi tím có độ mềm và giòn với hương vị nhẹ, ngọt và hơi đắng. Khi ăn, phần thịt tan chảy thành chất lỏng nửa ngọt nhẹ với hương thơm của lê, dừa và dưa, trong khi hạt mang lại vị đắng. Nhiều người Nhật cho rằng thịt có vị nhạt nên khi ăn nước cốt chanh thường được thêm vào để giúp cân bằng vị ngọt và tăng thêm độ mặn mòi

Giá trị dinh dưỡng

Akebi tím là nguồn cung cấp vitamin C dồi dào, là chất chống oxy hóa có thể bảo vệ cơ thể chống lại các tác nhân gây hại từ môi trường và chứa sự kết hợp giữa kẽm và vitamin B6, giúp tăng cường hệ thống miễn dịch. Các loại trái cây cũng cung cấp canxi, kali và đặc tính chống viêm. Trong y học cổ truyền Trung Quốc, thân và quả của cây được dùng làm thuốc lợi tiểu và được cho là giúp giảm độ ẩm trong cơ thể.

Xử dụng

Akebi tím phù hợp nhất cho cả dùng sống và nấu chín như chiên, áp chảo hoặc nướng. Thịt có thể được múc thẳng, dùng thìa múc thẳng và ăn hoặc có thể cắt đôi và húp trực tiếp từ vỏ màu tím.

 Akebi tím cũng có thể được pha vào đồ uống hoặc sinh tố, ngâm trong nước mận khi còn non hoặc nấu thành thạch và mứt để tăng thêm kết cấu và hương vị.

Khi ăn phần thịt cần lưu ý là hạt màu nâu đen ăn được, có thể nuốt được hoặc có thể nhổ ra bỏ đi tùy theo sở thích cá nhân. Ngoài ra, ở các vùng Tohoku, Nhật Bản, phần vỏ quả được coi là phần quý giá của trái cây và thường được nhồi, xào hoặc chiên giòn. 

Vỏ quả có thể được chiên thành tempura, giống như các loại rau khác, hoặc có thể hấp để có độ dẻo mềm hơn, theo truyền thống được nhồi với thịt xay, miso và rau. Vỏ còn có thể trộn với muối và dưa muối để giảm vị đắng rồi đem nấu chín.

Ngoài quả, thân non và nụ hoa của cây có thể được chần và trộn vào món salad hoặc xào nhẹ như một món ăn kèm giòn. Lá cũng được sử dụng làm thuốc và có thể ngâm vào trà. Akebi tím kết hợp tốt với dầu mè, tương miso, nước tương hoặc nước tương Nhật Bản, rượu sake nấu ăn, lá tía tô, mì, cơm, xúc xích cay, hành tây, tỏi, đậu, rau bina và bông cải xanh

Những loại trái này còn tươi rất dễ hư hỏng và nên sử dụng ngay khi chín để có hương vị thơm ngon nhất.

Văn hóa

Tohoku, một vùng ở miền Bắc Nhật Bản, Akebi tím là một phần quan trọng trong chế độ ăn kiêng. Nơi này loại trái cây này được phát hiện lần đầu tiên và hiện tại vẫn có một số cây mọc hoang trên núi. Trước khi đường được phổ biến rộng rãi, nhiều người dân thị trấn xem Akebi tím là “Công chúa của núi” vì hương vị ngọt ngào độc đáo và hoa thơm.

Thịt của trái cây là một món ăn nhẹ phổ biến trong lúc dân làng tìm kiếm nấm trong rừng, và dây leo của cây này được dân làng đan lại với nhau để làm túi và giỏ tự nhiên. Hạt giống cũng được sử dụng và thường được ép để tạo ra dầu và thuốc thảo dược có đặc tính lợi tiểu, sát trùng và phòng ngừa cảm lạnh.

Ngoài mục đích sử dụng hàng ngày, Akebi Tím thường được dâng lên bàn thờ ở quận Yamagata trong lễ Bud. lễ hội địa ngục của Obon. Người ta tin rằng trái cây là phương tiện chở linh hồn tổ tiên đến và đi từ thế giới này trong lễ hội.

Địa lý/Lịch sử

Quả Akebi có nguồn gốc từ vùng Tohoku phía bắc Nhật Bản và chủ yếu được trồng ở tỉnh Yamagata. Giống hoang dã đã phát triển tự nhiên từ thời cổ đại, còn giống trồng trọt chỉ được thương mại hóa trong vài thập niên qua. Ngày nay, Akebi Tím có thể được tìm thấy với số lượng hạn chế tại các chợ đặc sản và cửa hàng tạp hóa ở Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc. Cây ăn quả cũng được trồng với quy mô rất nhỏ trên khắp Châu Âu, New Zealand và Hoa Kỳ.

Nguồn: specialtyproduce.com

_____________________________