Thành Phố Giữa Tháng Tư

Trương Hữu

Có những thành phố mà mặc nhiên ấn tượng về chúng cứ mãi nằm sâu đâu đó trong ký ức. Để những con đường, những hàng cây, góc phố, chỉ chờ một chỉ dấu nào đó ngang qua là khơi lại tức thì khoảng thời gian, không gian hiện hữu.
Thành phố ấy, có thể là nơi mình được sinh ra và lớn lên. Ta từng có ở đó những tháng ngày vô tư rong chơi khắp chốn. Có những người bạn cùng ngồi chung một dãy bàn, một lớp học. Có ngôi trường giữa hai hàng cây lá xanh biếc. Hay có thể là thành phố đã từng ghi dấu một mối tình khó quên, mà ta nhìn đâu đâu cũng là kỷ niệm. Chiếc ghế đá công viên thường ngồi, quán cà phê quen thuộc hay ghé, những nụ hôn vội vàng còn đây xao xuyến. Tất cả những thành phố ấy, thì thân thương có lẽ phải được tính bằng chiều dài khoảng thời gian sát cánh bên nhau. Và điều chắc chắn rằng, ta sẽ vô cùng nhớ chúng một khi phải rời xa.

Nhưng cũng có những thành phố, ta không cần phải đong đếm bằng quỹ thời gian hao đi bao nhiêu, để đo được giá trị đối với mình. Chúng dù chỉ cần được ghé qua một lần, ngụ lại một thời gian ngắn thôi, cũng đủ làm ta không sao quên nổi. Có thể chỉ là một tình cờ run rủi để thành phố ấy gắn liền với ta, và nó trở thành chứng nhân cho một đoạn đời quan trọng, làm thay đổi cả nếp nghĩ suy của mình mai sau...

… Tháng tư năm nay lại về, nắng ấm vừa vặn ngập tràn thành phố tôi đang cư ngụ. Boston bên bờ sông Charles mùa này đẹp tuyệt vời. Nhưng tôi sẽ không kể gì thêm về thành phố này nữa như mọi lần. Tháng tư tôi chỉ muốn ghi lại vài dòng hồi tưởng về một thành phố khác, nó ở thật xa nơi đây. Nó cũng đang ngập tràn ánh nắng, cũng đang nở rộ mùa hoa đầy màu sắc. Cái thành phố thật nhỏ bé, vài con đường đi loanh quanh đã về lại ngay chốn cũ, để ta chỉ có thể gọi là một thị trấn cho đúng nghĩa hơn. Motobu nơi có khu trại dành cho người tị nạn. Thị trấn giữa đàng, nơi từng cưu mang một nhóm người Việt vượt biển may mắn đến được bến bờ tự do. Nếu bạn tò mò tìm trên bản đồ Google sẽ thấy, Motobu nằm ỏ phía bắc quận Okinawa. Quận này nằm trong quần đảo Okinawa, cực nam Nhật bản, nơi có vài căn cứ quân sự lớn của Hoa kỳ. Okinawa còn là địa điểm hấp dẫn cho du khách tìm đến, khi nó có những bãi biển dọc theo bờ tuyệt đẹp và những cánh rừng hoa Anh đào thơ mộng,  nở rộ trắng hồng vào đầu tháng ba.

Okinawa ở một ngày đầy nắng ấm tháng tư, tôi tha hương. Tôi với tấm thân trần trụi, vận độc nhất một chiếc quần đùi, chân không giày dép ngơ ngác bước lên đất Nhật. Làm sao quên được cái mùi thơm lừng từ hộp cơm “bento”, cái vị ngọt mát lạnh từ lon coca đầu tiên, thêm đôi dép lê và tấm áo nữa. Tất cả là tấm lòng của người dân xứ sở ân nhân trao cho. Chúng tôi, nhóm gồm 25 người tị nạn được vớt giữa bão tố biển khơi, sống sót như có một phép lạ nhiệm mầu. Giờ đây, những người cùng lén lút rời khỏi đất nước đêm nào, đang bước sang một ngả rẽ khác của đời mình. Có thể, bước đầu sẽ rất cơ cực khi phải gầy dựng lại đời mình trên đất nước xa lạ, biết bao khó khăn đang chờ đón. Nhưng dù sao tự do vẫn là điều quí nhất chúng tôi cần tìm kiếm khi bỏ nước ra đi, và nay đã có được…

Ai đã từng vượt biên, vượt biển để có những ngày sống ở trại tị nạn trong thập niên 70, 80 mới thấu hiểu được tâm trạng của những thuyền nhân, bộ nhân. Mỗi một con người, mỗi một gia đình, là một câu chuyện đời mà dù may mắn hay bất hạnh đều đẫm đầy nước mắt.

Nơi tôi tạm trú, trại Motobu chỉ là một trại tị nạn nhỏ chứa chưa đến 200 người, vậy mà những câu chuyện khủng khiếp trên hành trình vượt biên thì đâu thiếu. Đất Nhật quá xa Việt nam để những con thuyền nhỏ bé đến thẳng được nơi đây. Phần lớn chúng tôi chỉ sống sót là nhờ được tàu lớn vớt khi lênh đênh giữa đại dương. Chuyến hải hành nào xem là may mắn thì vài ngày, tuần lễ đã được cứu. Nhưng có những chiếc thuyền gỗ mong manh trôi hằng tháng trời không lương thực, nước uống. Khi được lên tàu lớn, họ chỉ còn là những bộ xương nhúc nhích. Và còn biết bao thân xác đã phải tẩm liệm trong lòng biển khơi, trước ánh mắt đau đớn, bất lực của người thân.

Sống nơi đây hơn 2 năm, có những đêm mất ngủ tôi hay nhìn ra khoảng sân vắng sau trại. Thỉnh thoảng giữa bóng tối thoáng thấy những bóng người, nghe đâu chừng như có tiếng thở dài nhớ quê, nhớ nhà. Nghe trong ấy vẳng lại tiếng rấm rức khóc thương cho không may của người thân, mà thân xác đã nằm vĩnh viễn trong sóng biển muôn trùng. Có những ngày được đi làm thêm ngoài trại. Giờ nghỉ trưa nằm nhớ nhà quay quắt, thoáng nghe tiếng thở dài não nuột của người đàn ông bên cạnh. Anh, một cựu trung úy hải quân Việt nam Cộng hòa, người có hai đứa con gái nhỏ đã chết vì kiệt sức ngoài biển. Mất hai đứa con gái yêu quí, vợ chồng anh sống như hai chiếc bóng lạc hồn. Nằm bên cạnh, tôi cứ nhớ mãi giọng anh nho nhỏ tâm sự:

-  Nhớ hai đứa nhỏ quá! mình hối hận vô cùng khi quyết định dẫn hai đứa ra đi, nhưng số mệnh nó vậy, biết sao… 

Lời anh thêm như cắn rức chính mình:

- Phải chi mình bình tỉnh hơn, cho hai đứa nhỏ uống nước tiểu thì chúng đở mất nước. Biết đâu chúng sống thêm cho đến lúc được cứu. Buồn thật! mình là một sĩ quan hải quân, từng điều khiển tàu mà lại quên điều sơ đẳng như vậy.

Thật đau xót khi nghe lời ai oán, tự trách mình của một người cha nhìn hai đứa con đang chìm dần trong mê sảng. Anh đã tự tay mình đưa xác chúng xuống biển. Anh chết điếng cõi lòng. Cả đời mình, tôi chưa thấy hình ảnh nào chứa đựng sâu thẳm bi thương như đôi mắt anh ngày ấy. Ánh mắt không mang một nỗi buồn bình thường. Nỗi buồn còn có điểm tựa để bám víu, nó là sự tan vỡ, sụp đổ hoàn toàn của lý trí, của tâm linh. Những lời chia sẻ lúc này còn ý nghĩa gì! Tôi lặng người quay sang hướng khác để trốn những giọt nước mắt của người đàn ông bên cạnh, hay của chính mình.

Tại trại tị nạn Motobu-Okinawa có một câu chuyện vượt biển thương tâm, mà nghe kể lại ai cũng rùng mình. Cả chiếc ghe hơn 200 người đã chết hầu hết. Một trong những người hiếm hoi sống sót là anh D, bạn thân ở kế phòng tôi. Anh đi cùng cha và người anh trong chuyến vượt biển đó. Điều kỳ lạ là cả gia đình bạn tôi đều may mắn sống cả.

Chuyến ghe xuất phát từ bờ biển gần Nha Trang. Sau mấy ngày lêng đênh thì mọi người mừng rỡ khi thấy ánh đèn từ một hòn đảo phía xa. Theo suy đoán của thời gian và hải bàn, có lẽ đã đến vùng biển đảo thuộc Philippines. Ban đêm, người tài công chuẩn bị cho ghe tấp vào đảo. Nhưng không may, gần đến bờ thì ghe bị mắc cạn không tiến hay lùi được nữa. Giữa biển tối đen, mọi người đang nhốn nháo thì bỗng trong đảo từng loạt đạn AK bắn thẳng vào ghe. Biết là gặp phải một trong những đảo Trường sa của bộ đội Việt, mọi người đang cố tìm chỗ núp và đưa ghe ra lại biển, thì từng quả đạn B40 rót đến. Chiếc ghe trúng đạn súng cối bể nát. Trong tiếng la hét khẩn cầu Trời - Chúa - Phật cứu nạn. Từng mảnh của chiếc ghe nổi bồng bềnh. Xác chết ngập cả một khoảng biển. Thịt da nào chịu nổi những tràng đạn tiểu liên, đạn súng cối dồn dập tìm đến.

Trong cơn hỗn loạn, ba cha con bạn tôi và vài người đàn ông khác hô nhau cùng lao xuống biển. Sóng đánh dồn dập, may thay có cái can dầu trống trôi lơ lửng, cha con cố bám vào và bơi ra xa bờ. Lát sau cả ba hầu như kiệt sức và thả trôi theo dòng nước. Khi hy vọng sống quá mong manh thì bỗng đâu họ thấy một chiếc ghe trôi gần đó. Như được thêm sức mạnh, cả ba và thêm môt người đàn ông nữa cố bơi đến và được giúp leo lên. Thì ra đây là cũng một chiếc ghe của người vượt biên, đã bị bắn từ trong đảo Trường sa ra. Được biết họ ra đi từ Gò công. Trên ghe cũng có vài người chết và bị thương. May mắn là máy ghe vẫn còn nổ và không mắc cạn, nên họ cố chạy lại ra biển.

Chiếc ghe chạy thoát khỏi hòn đảo tử thần một thời gian thì hết dầu chết máy, trôi lênh đênh không phương huớng. Người bị thương lần lượt chết, và xác họ phải thả xuống biển. Chiếc ghe trôi hằng tháng trời, đói thì câu cá mực lên ăn, nhờ trời lâu lâu có cơn mưa đổ cho họ nước uống. Những ngày trôi nổi giữa biển, thỉnh thoảng có vài chiếc tàu lớn đi ngang qua, nhưng vì một lý do nào đó tất cả đều làm ngơ. May mắn thay, cuối cùng rồi cũng có chiếc tàu buôn của Nhật động lòng mà cứu vớt và đưa họ đến đảo Okinawa.

Câu chuyện cả ba cha con anh bạn D. đều sống sót trong chuyện ghe định mệnh là một điều hy hữu,  làm ai nghe cũng sửng sót. Gia đình bạn tôi quá may mắn. Niềm tin, ơn phước nào đã ban cho họ. Chuyện lạ lùng này vẫn chưa dừng lại ở đó. Lên đến trại tị nạn một thời gian thì có thêm chuyến ghe vượt biên được tàu Pháp vớt và đưa đến cùng trại. Trong chuyến ghe đó có cả vợ con và hai người em của anh K, một trong bốn người sống sót trong chuyến đi từ Nha Trang. Giữa thế giới bao la, giữa đại dương trùng trùng, thì phải có sự sắp xếp linh thiêng nào họ mới có cơ hội đoàn tụ như trong câu chuyện kể. Không có lời giải thích nào bằng niềm tin, có một đấng cứu rỗi, soi sáng và sắp đặt tất cả cho định mệnh của chúng ta.

Tháng tư về, tôi vẫn không sao quên được những ngày ở đảo Okinawa. Tháng tư làm nhớ đến ánh mắt của người cha cứ ám ảnh nhìn đâu cũng thấy hình ảnh hai đứa con mình dần tan biến trong sóng biển. Tháng tư còn làm tôi nhớ đến ba cha con người bạn và chi tiết chuyến vượt biển năm nào của họ. Hai năm cùng sống chung và những chiều lang thang trong khu công viên hải dương Expo 75, gần trại tị nạn. Ngồi nhìn biển nhìn trời. Kể lại câu chuyện cũ, cầm lon bia trên tay, mắt bạn tôi vẫn còn ngập chìm ánh dại hãi hùng, của một lần chạm tới nỗi chết, tan thịt nát da. Bia dễ đắng, dễ say, nhưng cũng dễ làm nhớ đến một niềm đau đã muốn chôn kín……

Lúc gần đây, tin tức thời sự hay nói đến sự xâm lấn của Trung cộng vào chủ quyền quốc gia của nước mình. Được nhắc nhiều nhất có lẽ là sự kiện Hoàng sa và Trường sa. Hai quần đảo của Việt nam đã bị họ ngang nhiên chiếm đóng. Nhiều người lính của Việt nam Cộng hòa ngày trước, và chính quyền hiện tại đã hy sinh khi bảo vệ vùng biển đảo tổ quốc. Vì đất nước mà hy sinh như những anh hùng tử sĩ ở Hoàng sa, Trường sa thì chúng ta phải có lòng biết ơn ghi tạc. Nhưng trong lòng tôi, sao vẫn cứ trăn trở hoài chuyện bắn giết ở chuyến vượt biển từ Nha trang cập bãi Trường sa năm nọ.

Làm sao quên được chuyện kể về những viên đạn tiểu liên AK, cối B40 nhắm bắn xối xả vào những nạn nhân mà cũng chính là đồng bào mình. Tôi không hiểu thù hằn nào để họ đan tâm bấm cò súng nhắm vào nhóm người tay không, những đàn bà con nít đang la gào hỗn loạn. Người bộ đội tay không vũ khí bị Trung cộng tàn sát ở Gạc ma (Trường sa), chúng ta nghe mà thương xót, thù hận quân xâm lược. Nhưng, còn hận thù nào dành cho những bộ đội từ Trường sa đã bắn giết người vượt biên lỡ cập vào đảo. Xót xa nào cho những thân người đang cố ngoi lên giữa sóng biển, bóng đêm, hoảng hốt kêu gào “Đừng bắn chúng tôi, người Việt nam đây, Việt nam đây!”…

Tháng tư, thời tiết đã đủ ấm để tôi và những người bạn hay rủ nhau tụ tập cuối tuần. Uống vài chai bia, kể về những câu chuyện đời đã qua. Có anh bạn cứ hay nữa đùa nữa thật cho rằng tính tôi không thể nào làm chính trị được. Tôi dễ ngả lòng vì một điều tình cảm đâu đâu, tôi khó giận và căm thù một điều gì thật lâu. Thì vậy, thời gian đã trôi qua hơn 40 năm, xương thịt của người chết ở bờ biển Trường Sa năm nọ còn gì đâu. Khói thuốc súng đã tan chẳng còn mùi dấu vết. Hận thù nào rồi cũng tự bào mòn mà phai theo năm tháng. Nhưng trăn trở trong tôi thì chắc chắn vẫn còn đây. Điều gì thực sự đã làm mũi súng của những người bộ đội ở Trường sa hướng về tàn sát chính đồng bào họ???. Biết bao giờ mới sáng tỏ…

Giữa tháng tư, từng tờ lịch đang lần lượt rơi mang theo nắng ấm mùa xuân, nhưng sao tôi vẫn thấy lạnh như còn mùa đông quanh quẩn. Phải chăng đây là những cơn gió lạnh từ oan khiên biển đông thổi về! Xin dâng một nén hương lòng để tưởng nhớ đến những người Việt nam, đã bỏ mình trên đường đi tìm tự do.

            “Giọt nước mắt thương con, con ngủ me mừng

             Giọt nước mắt thương sông, ấp ủ rêu rong
             Giọt nước mắt thương đất, đất cằn cỗi bao năm
             Giọt nước mắt thương dân, dân mình phận long đong” (TCS)

*** Những câu chuyện kể trong bài viết này có thể có nhiều chi tiết lầm lẫn, vì người viết đã nghe thuật lại cách đây quá lâu.

Boston một ngày giữa tháng Tư, 2019
Trương Hữu

_________________________